Zespół nocnego jedzenia – objawy, przyczyny i metody leczenia

Zespół nocnego jedzenia (NES) to coraz częściej dostrzegane zaburzenie, które łączy problemy z odżywianiem i snem. Osoby z tym schorzeniem stają się niewolnikami nocnych przekąsek, co nie tylko obniża ich jakość snu, ale może prowadzić do poważniejszych problemów zdrowotnych, takich jak otyłość. Badania pokazują, że około 1,5% populacji ogólnej może zmagać się z tym zjawiskiem, a wśród osób otyłych wskaźnik ten sięga nawet 15%. Co sprawia, że nocne jedzenie staje się tak silnym przymusem? Jakie są przyczyny i konsekwencje tego zaburzenia? Zrozumienie zespołu nocnego jedzenia to klucz do skutecznego wsparcia osób, które zmagają się z jego objawami.

Co to jest zespół nocnego jedzenia?

Zespół nocnego jedzenia, w skrócie znany jako NES (ang. Night Eating Syndrome), to specyficzny rodzaj zaburzenia odżywiania, objawiający się spożywaniem nadmiernych ilości jedzenia, głównie w porze nocnej.

Osoby cierpiące na NES nierzadko wybudzają się w nocy właśnie po to, by jeść.

Typowe cechy charakterystyczne Zespołu Nocnego Jedzenia to:

• brak apetytu w godzinach porannych,
• silna, wręcz kompulsywna potrzeba jedzenia w godzinach wieczornych lub nocnych,
• częste wybudzanie się w nocy, powiązane z potrzebą spożycia posiłku,
• spożywanie znaczących ilości jedzenia, przede wszystkim po zmroku.

Zespół ten stanowi nietypowe połączenie problemów z odżywianiem i zaburzeń snu. Negatywnie odbija się to na jakości nocnego wypoczynku, co w konsekwencji utrudnia normalne funkcjonowanie w ciągu dnia. Co więcej, NES może prowadzić do rozwoju nadwagi lub otyłości i często współwystępuje z różnego rodzaju trudnościami emocjonalnymi.

Badacze klasyfikują NES jako odrębną jednostkę chorobową. Kluczową cechą wyróżniającą to schorzenie jest poczucie całkowitej utraty kontroli nad ilością i rodzajem pożywienia spożywanego właśnie wtedy – po zmroku.

Jakie są aspekty epidemiologii zespołu nocnego jedzenia?

Problem z nocnym jedzeniem, choć dotyka około 1,5% populacji ogólnej, staje się znacznie częstszy u osób z nadwagą i otyłością. W tej grupie częstość jego występowania waha się od 8 do 15%.

• szczególnie alarmujący jest wskaźnik wśród osób z otyłością III stopnia, gdzie zmaga się z nim aż 51-64% pacjentów,
• statystyki wskazują również, że schorzenie to częściej rozpoznaje się u kobiet niż u mężczyzn,
• aby postawić diagnozę, charakterystyczne objawy muszą utrzymywać się nieprzerwanie przez co najmniej dwa miesiące,
• zjawisko to ma wymiar globalny – szacuje się, że na całym świecie może dotyczyć nawet 6% populacji.

Jakie są objawy, przyczyny i wpływ zespołu nocnego jedzenia na zdrowie?

Charakterystyczne sygnały, pozwalające rozpoznać zespół nocnego jedzenia, są dość specyficzne. Wieczorem pojawia się silny głód, który paradoksalnie często idzie w parze z brakiem apetytu rano. Typowe są też trudności z zasypianiem oraz nocne pobudki, podczas których osoby dotknięte tym problemem sięgają po jedzenie. Najczęściej wybierają słodycze lub pieczywo – produkty bogate w cukry i tłuszcz.

Aby lekarz mógł postawić diagnozę, te specyficzne sygnały muszą utrzymywać się przez co najmniej dwa miesiące.

Skąd bierze się ten problem? Przyczyn zespołu nocnego jedzenia jest wiele i są one złożone. Wpływają na niego zarówno czynniki genetyczne i hormonalne, jak i nasze emocje czy środowisko, w którym żyjemy. Badania wskazują między innymi na zmiany w poziomie kluczowych substancji chemicznych w mózgu – na przykład niedobór serotoniny w ciągu dnia czy nadmiar greliny. Nie bez znaczenia wydają się być również predyspozycje dziedziczne, istniejące problemy z nastrojem, a także silny, przewlekły stres; wszystkie te czynniki sprzyjają nasileniu objawów.

Ten zespół to nie tylko kłopoty z odżywianiem. To poważny problem, który znacząco wpływa na ogólne zdrowie i jakość życia. Wiele dotkniętych nim osób zmaga się ze smutkiem czy wręcz depresją – szacuje się, że może dotyczyć to nawet 70% chorych. Syndrom ten często prowadzi do tycia i utrudnia skuteczne zrzucenie wagi, ponieważ tradycyjne diety po prostu nie przynoszą oczekiwanych rezultatów.

Jakie są metody leczenia zespołu nocnego jedzenia?

Leczenie zespołu nocnego jedzenia opiera się na kilku kluczowych filarach: farmakoterapii, psychoterapii oraz odpowiedniej diecie.

Często w terapii farmakologicznej wykorzystuje się leki z grupy SSRI.

Niezbędnym elementem leczenia jest wsparcie psychologiczne, realizowane w ramach psychoterapii.

Z kolei dietoterapia koncentruje się na zmianie nawyków żywieniowych, wykorzystując techniki behawioralne. Kluczowe znaczenie ma tu planowanie posiłków i regularne jedzenie w ciągu dnia, co pozwala ograniczyć uczucie silnego głodu wieczorem i skutecznie zapobiega nocnym epizodom objadania się.

Poprawa stanu pacjenta bywa niekiedy bardzo szybka, a objawy mogą zacząć ustępować już po dwóch tygodniach terapii.

Dodatkowo, techniki relaksacyjne stanowią cenne wsparcie, pomagając obniżyć poziom stresu, co jest istotnym czynnikiem w walce z tym schorzeniem.

Jaką rolę odgrywa psychologia w leczeniu zespołu nocnego jedzenia?

Zespół nocnego jedzenia często ma silne podłoże emocjonalne, dlatego psychologia odgrywa kluczową rolę w jego leczeniu. Wsparcie terapeutyczne jest tu niezwykle ważne; na przykład terapia poznawczo-behawioralna (CBT) pomaga zrozumieć i radzić sobie z mechanizmem „emocjonalnego głodu”. Dodatkowo, pomocny okazuje się psychodietetyk. Jego praca polega na identyfikowaniu czynników stresogennych wpływających na nawyki żywieniowe oraz na układaniu indywidualnie dopasowanego planu diety.